Në një qëndrim të pazakontë për një zyrtar të lartë të sistemit të drejtësisë, Prokurori i Përgjithshëm Olsian Çela ka kërkuar ndalimin e procesit të miratimit të Kodit të ri Penal, duke ngritur një sërë shqetësimesh serioze mbi themelimin konceptual, përmbajtjen dhe procesin e hartimit të këtij dokumenti që pritet të ndikojë në mënyrë të drejtpërdrejtë politikën penale të dekadave të ardhshme.
Sipas Kryeprokurorit, projekti aktual nuk përfaqëson frymën e një reforme të domosdoshme, por përkundrazi vjen si një produkt i një nisme të njëanshme dhe të shpejtuar, pa pjesëmarrjen reale të aktorëve kyç të sistemit të drejtësisë. Ai shprehu keqardhje që Prokuroria e Përgjithshme është përjashtuar nga grupi i punës, duke marrë dijeni për draftin vetëm në fazat e fundit, pa ndonjë përfshirje kuptimplotë.
“Në vend që të lindë nga një nevojë e sinqertë për të reflektuar mbi transformimet e shoqërisë, ky projekt po ndërtohet mbi një logjikë dënimi, që zgjeron kufijtë e përgjegjësisë penale pa analizuar pasojat reale në planin shoqëror dhe individual,” deklaroi Çela. Ai theksoi se drafti aktual rrezikon të kriminalizojë sjellje të diskutueshme, duke përjashtuar elementët bazë të proporcionalitetit, maturisë dhe humanizmit, të cilat duhet të përshkojnë çdo legjislacion penal në një shoqëri demokratike.
Në të njëjtën linjë me këtë qëndrim, Shoqata e Avokatëve Antikorrupsion Shqiptarë (SHAASH) ka dalë publikisht në mbështetje të Prokurorit të Përgjithshëm, duke deklaruar se nuk mund të quhet reformë një kod që vendos ndëshkimin përpara drejtësisë. “Kemi nevojë për drejtësi, jo për dënim me çdo kusht,” thuhet në deklaratën e SHAASH, ku theksohet se ashpërsimi i përgjithshëm i sanksioneve penale nuk mund të zëvendësojë funksionimin efektiv të hetimit, gjykimit dhe rehabilitimit të individit.
Një ndër shqetësimet më të thella të ngritura nga Çela është struktura teknike e dispozitave, të cilat – sipas tij – imponojnë interpretim të mbyllur dhe eliminojnë fleksibilitetin e gjyqtarit dhe prokurorit për të vlerësuar rastet në kontekstin konkret. Sipas tij, kjo qasje do të sjellë pasiguri juridike, moskoherencë në praktikë dhe konfuzion në zbatimin e ligjit, duke rrezikuar që Kodi i ri të dështojë ende pa hyrë në fuqi.
Në vend të një kodi të ri me tone represive, Çela ka kërkuar përparësi për ndërhyrje urgjente në Kodin e Procedurës Penale, duke identifikuar si probleme më të mprehta zvarritjet e hetimeve, mbingarkesën e dosjeve në gjykata dhe procedurat e panevojshme burokratike, që sipas tij po paralizojnë sistemin.
“Në këtë moment të brishtë institucional, çdo ndryshim i thellë penal duhet të mbështetet mbi reflektim të thelluar, konsultim gjithëpërfshirës dhe ekspertizë të pavarur,” përfundoi ai, duke bërë apel për përgjegjshmëri politike dhe juridike ndaj çdo veprimi që prek balancën themelore të shtetit të së drejtës.