Revolucioni i Heshtur: Serbia Po Ngrihet, Po Shqipëria?

Një Ballkan në Revoltë

Serbia dhe Shqipëria po përballen me protesta të mëdha që pasqyrojnë zemërimin qytetar ndaj qeverive të tyre. Në Beograd, qindra mijëra njerëz kanë dalë në rrugë për të kundërshtuar regjimin e Aleksandar Vuçiç, duke e konsideruar atë si një lider gjithnjë e më autokratik. Ndërkohë, në Shqipëri, protestat kanë qenë të shpeshta, por më të fragmentuara, duke synuar probleme të veçanta si korrupsioni, manipulimi zgjedhor dhe krizat ekonomike. Në këtë analizë investiguese, do të eksplorojmë shkaqet, përmasat dhe ndikimin e këtyre protestave në të dy vendet.

Shkaqet e Revoltave

Serbia: Revoltë kundër Autoritarizmit

Në Serbi, protestat kanë shpërthyer si reagim ndaj një regjimi që shumë e shohin si gjithnjë e më autoritar. Faktorët kryesorë që kanë ndezur këtë revoltë janë:

Kapja e shtetit – Qeveria e Vuçiç është akuzuar për kontroll të plotë mbi mediat dhe sistemin gjyqësor.

Manipulimi zgjedhor – Akuzat për vjedhje votash kanë minuar besimin tek institucionet.

Kriza ekonomike – Pavarësisht rritjes ekonomike, shumica e qytetarëve ndihen të përjashtuar nga përfitimet e saj.

Pozicioni i paqartë gjeopolitik – Balancimi mes Rusisë dhe Perëndimit ka krijuar ndarje të thella në shoqëri.

Shqipëria: Protesta të Fragmentuara, por të Vazhdueshme

Në Shqipëri, pakënaqësia ndaj qeverisë është manifestuar në disa protesta të mëdha, por të ndara në kohë dhe me fokus të ndryshëm:

Shembja e Teatrit Kombëtar (2018-2020) – Një betejë për ruajtjen e trashëgimisë kulturore që përfundoi me ndërhyrjen e dhunshme të qeverisë për shembjen e godinës.

Protestat e opozitës (2019-2021) – Akuzat për korrupsion dhe manipulim zgjedhor nxitën një sërë protestash, të cilat kulmuan me bojkotin e zgjedhjeve vendore nga opozita.

Revoltë kundër rritjes së çmimeve (2022-2023) – Qytetarët kërkuan ulje të taksave dhe masa ekonomike pas rritjes së çmimeve të karburantit dhe ushqimeve.

Vrasja e Klodian Rashës (2020) – Një protestë e fortë kundër brutalitetit policor që çoi në dorëheqjen e ministrit të Brendshëm.

Përmasat e Protestave

Në Serbi, protestat kanë qenë shumë më masive dhe të organizuara. Me qindra mijëra pjesëmarrës, veçanërisht në Beograd, demonstruesit kanë bllokuar institucione, kanë goditur me vezë ndërtesat e qeverisë dhe kanë kërkuar dorëheqjen e Vuçiç. Këto demonstrata janë përkrahur edhe nga akademikë dhe artistë, duke krijuar një lëvizje të fuqishme popullore.

Në Shqipëri, protestat shpesh janë më të vogla dhe më të fragmentuara. Edhe pse ka pasur raste të shpërthimeve të dhunshme, shumica e protestave nuk kanë qenë aq të gjera sa në Serbi. Ato shpesh janë të ndikuara nga partitë politike, duke humbur legjitimitetin e një lëvizjeje të vërtetë qytetare. Pjesëmarrja është më e ulët dhe më pak e koordinuar, ndërsa organizimi shpesh nuk arrin të krijojë një lëvizje të fortë kombëtare.

Në Serbi, protestat kanë një histori më të gjatë dhe kanë dëshmuar potencial për të ndikuar politikën dhe për të ndryshuar regjime, siç ndodhi me rrëzimin e Millosheviçit. Në Shqipëri, shumica e protestave nuk kanë sjellë ndryshime të mëdha dhe ndikimi i tyre ka qenë i kufizuar. Qeveria shqiptare zakonisht ose injoron protestat ose përdor policinë për t’i shpërndarë, ndërsa Vuçiç në Serbi ka përdorur taktika të ndryshme për të zbutur protestat, shpesh duke shmangur përplasje të ashpra.

A Do të Ndryshojë Diçka?

Ndërsa Serbia ka një histori të protestave që kanë rrëzuar regjime, siç ndodhi me Millosheviçin, Shqipëria nuk ka parë një ndikim të tillë të drejtpërdrejtë nga demonstratat popullore. Në Serbi, lëvizja kundër Vuçiç duket e fortë dhe e organizuar, duke ngritur pyetjen nëse do të çojë në ndryshime të mëdha politike. Në Shqipëri, protestat vazhdojnë të ndodhin, por ndikimi i tyre mbetet i kufizuar, shpesh për shkak të fragmentimit dhe ndikimit të politikës.

A do të arrijnë serbët të sjellin ndryshime të thella përmes protestave të tyre? Apo do të ndjekin modelin shqiptar, ku pakënaqësia publike rrallëherë përkthehet në ndryshim të vërtetë? Vetëm koha do ta tregojë.